دیپلماسی هوشمندانه و مدیریت مسائل دریای خزر

دیپلماسی هوشمندانه مفهومی است که در تناظر با بهره‌برداری مناسب مجریان سیاست خارجی دولت‌ها از فرصت‌ها و ظرفیت‌های متنوع کشورشان- شامل منابع مادی و معنوی - منابع سخت‌افزارانه و نرم‌افزارانه- برای نیل به اهداف ملی و توسعه آن به کار می‌برند. همکاری‌های دیپلماتیک در دوران معاصر میان کشورها، نسبت به سالیان قبل از تنوع بیشتری برخوردار شده است. یکی از مهم‌ترین ابعاد این تنوع، مربوط به ادغام روش‌های سنتی دیپلماسی چندجانبه با الگوی دیپلماسی هوشمندانه در حوزه‌های مختلف ژئوپلیتیک است. در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ژئوپلیتیک حوزه خزر به واسطه پیچیدگی‌های منحصر به‌فرد، یکی از مهم‌ترین مناطقی است که ضرورت اجرایی‌سازی صحیح روش‌های هوشمندانه دیپلماتیک برای کسب منافع ملی را در خود دارا است. این مقاله به تبیین مهم‌ترین عناصر و مولفه‌های مفهوم دیپلماسی هوشمندانه و بایسته‌های اجرای آن در ژئوپلیتیک خزر می‌پردازد. و با رویکردی ترکیبی ضمن تبیین روندهای موجود در ژئوپلیتیک حوزه خزر و با توجه به روش‌های آینده‌پژوهی به دنبال پاسخ به این سوال است که استفاده صحیح از دیپلماسی هوشمندانه توسط دستگاه سیاست خارجی چگونه بر مدیریت مسایل دریای خزر موثر واقع خواهد شد؟ فرضیه پیشنهادی مقاله آن است که دیپلماسی هوشمندانه به واسطه برخورداری از مولفه‌های تسریع‌کننده، کاربردی‌ترین عامل برای نهادینه‌کردن روش‌های دیپلماتیک تعاملی پیش‌روی متولیان سیاست خارجی در حوزه خزر خواهد بود.